Odpracowanie zaległości czynszowych na rzecz spółdzielni mieszkaniowej przez zadłużoną osobę nie stanowi dla niej źródła przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z uwagi na ten fakt, wspomniana spółdzielnia w związku z pracą świadczoną na rzecz spłacenia długów nie ma obowiązku poboru zaliczek podatkowych ani wystawiania informacji PIT-11. Takiego zdania był Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu wydając interpretację indywidualną z 1 grudnia 2016 r. (sygn. 3063-ILPB1-2.4511.254.2016.2.AK).
W przywołanej interpretacji czytamy:
„(…) Wspólnota Mieszkaniowa zamierza zaproponować członkowi wspólnoty mieszkaniowej (nie wykluczając takich propozycji także do innych członków w przyszłości) posiadającemu zaległości z tytułu zaliczek na koszty zarządu wnoszonych przez właścicieli lokali zgodnie z art. 13-15 ustawą z dnia 24 czerwca 1994 roku – o własności lokali – możliwość odpracowania posiadanych zaległości.
Do prac ewentualnie świadczonych przez dłużnika (dłużników) należałyby w szczególności:
- prace porządkowe – sprzątanie terenu i klatki schodowej należącej do wspólnoty mieszkaniowej,
- odśnieżanie terenu wokół budynku wspólnoty mieszkaniowej w której zamieszkuje dłużnik,
- drobne prace remontowe na klatce schodowej i na posesji wokół budynku mieszkalnego zamieszkania dłużnika,
- utrzymanie zieleni w najbliższym otoczeniu budynku dłużnika.
Wspólnota do tej pory zlecała takie prace firmom zewnętrznym. Wspólnota zamierza stosować takie rozwiązanie tylko w wypadkach wyjątkowych, tj. wtedy gdy obiektywnie dłużnik nie ma innej możliwości spłaty długu. Rodzaj, rozmiar i wartość prac wykonywanych przez dłużnika w ramach odpracowania długu byłyby określone w porozumieniu zawartym z dłużnikiem przed ich wykonaniem. Wartością przyjętą do wyceny byłaby rynkowa wartość danego świadczenia na terenie miasta (stawki godzinowe lub ryczałtowe).
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.
Czy u członków wspólnoty (w związku z odpracowaniem zaległości czynszowych), powstaje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z przepisami art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a związku z tym, czy Wnioskodawca jako płatnik ma obowiązek poboru zaliczek i wystawienia informacji o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych w roku podatkowym (PIT-11)?
Zdaniem Wnioskodawcy, odpracowanie zaległości czynszowych przez członka wspólnoty, nie powinno być przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym nie ma obowiązku poboru zaliczek na podatek dochodowy PIT-11.
Zgodnie z art. 453 – ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – kodeks cywilny – jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa (…).
Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w przedmiotowej sprawie powstałego z tytułu zaległego czynszu), poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określonego pierwotnie (tutaj zaliczki na poczet utrzymania nieruchomości wspólnej). Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.
Wnioskodawca uważa, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo. Fakt świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie zobowiązania ciążącego na dłużniku, w świetle obowiązujących przepisów art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie daje prawa do twierdzenia, że dłużnik uzyskuje przychody. Dopuszczalna forma regulacji długów, zgodnie z przepisami prawa cywilnego, w innej formie niż pieniądz, nie powoduje na gruncie ustawy podatkowej, dodatkowego obciążenia podatkowego z tytułu spłaty zobowiązania.
Wnioskodawca końcowo stwierdza, że w zdarzeniu przyszłym przedstawionym powyżej u członka wspólnoty nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, a co za tym idzie, nie będzie miał, jako płatnik, obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Na potwierdzenie własnego stanowiska w sprawie Wnioskodawca przywołuje następujące interpretacje indywidualne:
- interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 sierpnia 2012 r. nr IBPBII/1/415-464/MCZ;
- interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia12 września 2012 r. nr ILPB2/415-600/12-2/AJ;
- interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 28 lutego 2012 r. nr IPTPB1/415-358/11-2/DS.
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.
Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że wspólnota mieszkaniowa (Wnioskodawca) zamierza zaproponować członkowi wspólnoty mieszkaniowej możliwość odpracowania zaległości z tytułu zaliczek na koszty zarządu wnoszonych przez właścicieli lokali. Do prac świadczonych przez dłużnika należałyby prace porządkowe wokół budynku i na klatce schodowej należącej do wspólnoty mieszkaniowej, odśnieżanie terenu, drobne prace remontowe oraz utrzymanie zieleni. Wspólnota zamierza stosować takie rozwiązanie tylko w wyjątkowych wypadkach, tj. w sytuacji kiedy dłużnik nie ma innej możliwości spłaty długu. Rodzaj, rozmiar i wartość prac wykonywanych przez dłużnika w ramach odpracowania długu mają zostać określone w porozumieniu zawartym z dłużnikiem przed ich wykonaniem. Wartością przyjętą do wyceny byłaby rynkowa wartość danego świadczenia na terenie miasta (stawki godzinowe lub ryczałtowe).
Zgodnie z art. 13 § 1 i § 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2015 r., poz. 1892) właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z niej w sposób nieutrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w ochronie wspólnego dobra. Na żądanie zarządu właściciel lokalu jest obowiązany zezwalać na wstęp do lokalu, ilekroć jest to niezbędne do przeprowadzenia konserwacji, remontu albo usunięcia awarii w nieruchomości wspólnej, a także w celu wyposażenia budynku, jego części lub innych lokali w dodatkowe instalacje.
W myśl art. 14 ww. ustawy na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności:
- wydatki na remonty i bieżącą konserwację;
- opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, oraz opłaty za antenę zbiorczą i windę;
- ubezpieczenia, podatki i inne opłaty publicznoprawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali;
- wydatki na utrzymanie porządku i czystości;
- wynagrodzenie członków zarządu lub zarządcy.
Zgodnie natomiast z art. 15 § 1 wspomnianej ustawy na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca.
W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.
Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.
Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem jej jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku zaległości czynszowych) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.
Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności należy stwierdzić, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo; nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Reasumując: na gruncie przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego po stronie członka wspólnoty nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w związku z odpracowaniem przez dłużnika zobowiązania z tytułu zaległości czynszowych. Zatem Wnioskodawca jako płatnik nie będzie miał obowiązku poboru zaliczek i wystawienia informacji (PIT-11) o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych. (…)”.
